Hizmetkâr Liderlik ile İlgili Bazı Yanlış Anlaşılmaları Düzeltelim
“Hizmetkâr liderlik” sözünü duyduklarında genelde insanların kafası karışır. Yanlış bir çıkarımda bulunurlar: Hizmetkar liderlikte, yöneticilerin çalışanları için çalıştığını; ne zaman, nerede, nasıl ve ne yapılacağına çalışanların karar verdiğini zannederler. Hizmetkâr liderlikten anladıkları buysa ne yazık ki liderliği bile anlamamışlar demektir.
Aslında insanlar hizmetkâr liderliğin ne demek olduğunu anlamıyorlar. Bir kişinin aynı anda hem yönetip hem de hizmet edemeyeceğini sanıyorlar. Fakat hizmetkâr liderliğin iki boyutunu bilirseniz, ne demek olduğunu anlayabilirsiniz:
- Vizyoner/yönlendirme veya stratejik rol – hizmetkâr liderliğin liderlik boyutu
- Uygulama ya da operasyonel rol – hizmetkâr liderliğin hizmetkâr boyutu
Geleneksel hiyerarşik piramit, hizmetkâr liderliğin liderlik boyutu için etkilidir. İnsanlar vizyon ve yönlendirme için liderlerini takip eder. Zorlu ama ilham veren bir vizyonu yaratırken, hedefleri belirlerken ve stratejik girişimlerde, tecrübeli kişiler sürece dahil edilebilir. Ancak asıl ve son sorumluluk liderlere aittir; başkalarına bu sorumluluğu devredemez. Çalışanlar nereye gittikleri konusunda net olduklarında, liderin görevi hizmetkâr liderliğin hizmetkâr boyutu olan uygulamaya ( operasyonel role) geçer. Şimdiki soru, ‘Vizyona göre nasıl yaşar ve belirlenmiş hedefleri nasıl gerçekleştiririz?’ olarak şekillenir.
Çoğu kurum ve lider, hizmetkâr liderliğin uygulama aşamasında sorun yaşar. Dümende kendine hizmet eden liderler olursa, geleneksel hiyerarşik piramit sağlam ve sağlıklı şekilde yerinde durur. O zaman sizce çalışanlar kimin için çalışır? Bağlı oldukları yönetici için. Uygulama sürecinde –hedefleri ve vizyonu yürürlüğe koyarken – çalışan yöneticisi için çalıştığını düşündüğünde her şeyden yöneticisinin sorumlu olduğuna ve yöneticinin arzu ve isteklerini yerine getirmesi gerektiğine inanır. O zaman da “yöneticiyi göz hapsinde tutmak” popüler bir spor haline gelir. Bir kişinin terfi alabilmesi onun yöneticiyi etkileme becerisine göre şekillenir. Sonuç olarak, kurumun tüm enerjisi hiyerarşik bpiramitte yukarı doğru akar. Müşteriler ve onlara en yakın kişiler olan ilk kademe çalışanlardan uzaklaşır. Hizmetkâr liderler ise uygulama zamanı geldiğinde hiyerarşik piramidi ters çevirme felsefesini benimseyerek bu durumu nasıl düzelteceklerini bilirler.
Hiyerarşik piramidi ters çevirdiğinizde kurumun tepesinde sizce kim vardır? Müşteriler ile yüz yüze olan ve onlar için çalışan ilk kadame çalışanlar. Peki kurumun en tepesinde asıl kim vardır? Müşterilerin kendisi. En tabanda kim vardır? “Üst” yönetim. Sonuç olarak, konu uygulama olduğunda kim kimin için çalışır? Lider, çalışanları için çalışır. Küçükmüş gibi görünse de bu değişiklik büyük fark yaratır. Fark; kimin kime karşı sorumlu olduğudur.
Çalışanların yöneticilerine bağlı olmasındansa, örgütsel piramit ters çevrildiğinde sorumluluk sahibi olurlar ve ihtiyaçlara yanıt verebilir hale gelirler. Hizmetkâr bir lider olan yöneticinin görevi de onların ihtiyaçlarına karşı duyarlı olmaktır. Bu durum uygulama için çok farklı bir ortam yaratır. Hizmetkâr liderlerin yaptığı gibi yönetici çalışan için çalışırsa, yöneticinin amacı şimdi nedir? Çalışanlarının hedeflerine ulaşmalarına, problemleri çözmelerine ve vizyona göre hareket etmelerine yardım etmektir.
Hizmetkâr liderlik, bir yöneticinin zihniyet ve becerilerinin öncelikle başkalarına hizmet etmesidir. Bu yeni yaklaşım, açık ve net bir stratejik yönlendirme sunar. Bu yaklaşım açık bir stratejik yön sağlayarak, 1+1=3 ortamı yaratır. Bu ortamda liderler güçlü ilişkiler kurar, olağanüstü sonuçlar elde eder ve müşterilerini memnun ederler.
